Tết Hàn thực diễn ra vào ngày mùng 3/3 âm lịch. Như vậy, năm 2021, Tết Hàn thực sẽ rơi vào ngày 14/4 dương lịch. Tết Hàn thực xuất hiện tại một số tỉnh của Trung Quốc, miền bắc Việt Nam và một số cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới.

Theo nghĩa chữ Hán "Hàn" là lạnh, "thực" là ăn, Tết Hàn thực là Tết ăn đồ lạnh. Tuy có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng Tết Hàn thực của người Việt vẫn mang những sắc thái riêng. Ngoài ra, phong tục này cũng có những thay đổi phù hợp với văn hóa, phong tục của người Việt.

{keywords}
Ảnh: Độc giả VietNamNet.

Nhà nghiên cứu văn hóa - TS. Nguyễn Ánh Hồng, Trưởng khoa Văn hóa Phát triển (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) cho biết trên báo Lao động: “Tên gọi của Tết Hàn thực nghe có vẻ bắt chước từ Trung Quốc nhưng không phải.

Khi vào Việt Nam, nó đã hợp nhất với Tết bánh trôi, bánh chay, Tết tháng 3 của người Việt. Bản thân ngày Tết này cũng mang ý nghĩa và thể hiện rõ nét về đặc trưng văn hóa, lối sống, những khát vọng mơ ước rất riêng của người Việt.

Chính điều này đã tạo nên sức sống lâu bền của ngày Tết bánh trôi, bánh chay. Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc - thường không đốt lửa trong 3 ngày và chỉ ăn đồ lạnh đã nấu sẵn trước đó, ở Việt Nam, người dân không kiêng lửa, mọi việc nấu nướng vẫn diễn ra bình thường”.

Việc dùng bánh trôi, bánh chay để cúng lễ cũng mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Thứ nhất, nó thể hiện cho nền văn hóa lúa nước của người Việt từ lâu đời. Cả hai thứ bánh đều được làm từ bột gạo nếp thơm, thành quả lao động vất vả mới có được để dâng lên ông bà, tổ tiên.

Loại bánh này còn bắt nguồn từ tích truyện “bọc trăm trứng của mẹ Âu Cơ”. Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển. Chính vì thế, Tết Hàn thực của người Việt chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những đã khuất.

Chính vì vậy, từ xa xưa bánh trôi bánh chay đã đi vào thơ ca dân tộc như những món ăn đặc trưng phổ biến của người Việt. Hai thứ bánh trôi và chay đều làm từ bột gạo nếp thơm. Bánh trôi nặn viên nhỏ, ngoài trắng, trong nhân đường đỏ, thả luộc trong nồi nước sôi, khi bánh nổi lên mặt nước vớt ra vừa chín tới. Còn bánh chay thì nặn tròn dẹt, không nhân, đặt lên đĩa nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên trên.

Như vậy, ngày này đã ăn sâu vào tiềm thức người Việt, cứ đến ngày Tết Hàn thực, người người nhà nhà lại chuẩn bị làm bánh trôi, bánh chay với lòng thành kính dâng lên ban thờ.

Lê Phương (tổng hợp)

Nguồn gốc, ý nghĩa Tết Hàn thực 3/3 âm lịch

Nguồn gốc, ý nghĩa Tết Hàn thực 3/3 âm lịch

Tết Hàn thực năm nay rơi vào ngày Chủ nhật 3/4 dương lịch (tức 3/3 Âm lịch).  

Gợi ý chuẩn bị mâm cỗ cúng Tết Hàn thực đầy đủ và chi tiết

Gợi ý chuẩn bị mâm cỗ cúng Tết Hàn thực đầy đủ và chi tiết

Theo truyền thống, vào ngày 3/3 âm lịch, người Việt lại nhộn nhịp chuẩn bị mâm lễ cúng Tết Hàn thực.

Cách làm bánh trôi, bánh chay ngày Tết Hàn thực

Cách làm bánh trôi, bánh chay ngày Tết Hàn thực

Bánh trôi, bánh chay là món ăn không thể thiếu đối với người Việt trong ngày Tết Hàn thực. Dưới đây là cách làm các loại bánh này theo sự hướng dẫn của nghệ nhân ẩm thực.

Bài cúng Tết Hàn thực theo 'Văn khấn cổ truyền Việt Nam'

Bài cúng Tết Hàn thực theo 'Văn khấn cổ truyền Việt Nam'

Vào ngày Tết Hàn thực, các gia đình thường dâng bánh trôi, bánh chay thể hiện lòng thành kính, cầu mong những điều tốt đẹp, an lành. Dưới đây là bài khấn Tết Hàn thực theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam (NXB Văn hóa Thông tin).