“Điều này sẽ là quá dễ”. Đó là câu mà ông Donald Trump sử dụng hồi tháng 10/2016 khi nói về tương lai nếu ông làm Tổng thống Mỹ sẽ thay thế Đạo luật chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA) bằng một cái gì đó lớn hơn.

Trên thực tế, trở thành Tổng thống là phải đối mặt với một danh sách dài không dứt những vấn đề xuất phát từ vô vàn các lĩnh vực khác nhau. Trong chưa đầy hai tuần nữa, ông Trump sẽ tuyên thệ nhậm chức Tổng thống thứ 45 của Mỹ. Thách thức lớn nhất đang đợi ông là gì? Chúng ta cũng xem 20 học giả hàng đầu thế giới dự đoán gì về điều này.

Các hành động hiếu chiến

Theo Tướng David Petraeus - điều hành Bộ Chỉ huy Trung ương Mỹ và Các lực lượng liên quân trong các cuộc chiến tại Iraq và Afghanistan, và sau đó là Giám đốc Cục Tình báo trung ương (CIA) - có hai loại mối đe dọa sẽ có thể tạo ra các thách thức an ninh chính đối với Tổng thống Trump và chính quyền của ông trong năm 2017.

Trước tiên, chính quyền mới sẽ phải chiến đấu với các hành động hiếu chiến. Tổng thống và đội ngũ của ông sẽ phải đối phó với các hoạt động khủng bố liên tiếp của các tổ chức Hồi giáo cực đoan – như tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và mạng lưới khủng bố quốc tế al-Qaeda cùng các chi nhánh của chúng - không chỉ ở Trung Đông mà ở nhiều nơi tại châu Phi, Trung Á và khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Hơn nữa, các vụ tấn công khủng bố chắc chắn sẽ tiếp tục là các thách thức không nhỏ đối với các đồng minh và đối tác của Mỹ trên khắp thế giới, đặc biệt tại Tây Âu, trong khi nguy cơ xảy ra các vụ tấn công mới bên trong nước Mỹ là không thể loại trừ.

{keywords}

Trở thành Tổng thống là phải đối mặt với một danh sách dài không dứt những vấn đề xuất phát từ vô vàn các lĩnh vực khác nhau. Ảnh: AP

Chắc chắn giới lãnh đạo Mỹ sẽ phải đối phó với từng thách thức trên trong khi vẫn sẽ phải tìm kiếm càng nhiều đối tác càng tốt và đảm bảo các nước đó làm càng nhiều càng tốt. Mỹ sẽ phải thừa nhận rằng, trong hầu hết các trường hợp, các chiến lược sẽ mở rộng và toàn diện, thay vì thu hẹp nên các chính sách sẽ phải bền vững, giảm thiểu tổn thất về người và giảm thiểu chi phí.

Sẽ không có gì là dễ dàng.

Đối mặt với cuộc khủng hoảng cốt lõi

Newt Gingrich, cựu Chủ tịch Hạ viện Mỹ, cho rằng thách thức lớn nhất đối với nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump sẽ xảy đến khi nội các hình dung rõ các thế lực chống lại sự thay đổi bắt rễ sâu đến mức nào trong nội tại.

Một loạt các vấn đề như tình trạng quan liêu cố hữu, các đạo luật đã lỗi thời, hàng nghìn quy định, các nhà làm luật chậm chạp, đám đông vận động hành lang bảo vệ lợi ích của mình, các ảnh hưởng và quan điểm khác nhau trong Quốc hội, sự nhầm lẫn của truyền thông, của các nhóm cố vấn… tất cả sẽ gây sức ép chống lại sự thay đổi lớn.

Chính quyền của tân Tổng thống cũng sẽ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng cốt lõi: liệu họ có chấp nhận trật tự cũ và thu hẹp các tham vọng để phù hợp hơn với các tiêu chuẩn chung, hay sẽ dùng tất cả các tài năng và nguồn lực của mình và giáng một đòn, gạt trật tự cũ ấy ra một bên?

Quyết định quan trọng sẽ có thể được đưa ra vào tháng 3 hoặc tháng 4 tới. Kết quả sẽ xác định vai trò của Tổng thống Trump trong lịch sử nước Mỹ.

Những rạn nứt trong liên minh

Theo Neera Tanden, Chủ tịch và CEO của Trung tâm vì sự Tiến bộ Mỹ và Trung tâm vì Quỹ hành động tiến bộ Mỹ, thách thức lớn nhất của ông Trump sẽ là phải giải quyết các chia rẽ lớn giữa chính những người ủng hộ ông: một bên là những người ủng hộ vì ông gắn với các chính sách truyền thống của người Cộng hòa và bên kia là những người ủng hộ ông vì không phải như vậy.

Ông thu hút được một lượng người từng bỏ phiếu cho Tổng thống Obama hai lần, cũng một phần vì ông không phải là một người Cộng hòa truyền thống: ông luôn tranh luận với ban lãnh đạo của Đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, hiện chính ông đang bị chính những người này phản đối vì một lịch trình mà họ không đồng thuận.

Ngay cả trong một vấn đề như chăm sóc y tế cũng sẽ có khó khăn. Ông Trump hứa hủy bỏ và thay thế quy định về chăm sóc sức khỏe. Cử tri của ông tin vào lời hứa này. Hàng triệu người ủng hộ ông Trump tin vào Đạo luật chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (Affordable Care Act - ACA) và họ tin khi ông nói sẽ bảo vệ quyền bảo hiểm y tế của họ.

Một trong những người ủng hộ ông ở Kentucky nói gần dây, “nếu ông ấy không làm được điều đã hứa (về chăm sóc sức khỏe), ông ấy sẽ không ở đó lần thứ hai”.

Giờ đây Quốc hội đang sắp hủy bỏ ACA mà vẫn chưa thấy có kế hoạch thay thế nào được công bố. Nếu tình hình không có gì mới mẻ sẽ khiến hơn 20 triệu người Mỹ không được bảo hiểm y tế – trong đó có nhiều cử tri của ông Trump.

Ổn định niềm tin

Jon Huntsman - Chủ tịch Hội đồng Đại Tây Dương, một cựu Đại sứ Mỹ ở Trung Quốc và Singapore, cựu Thống đốc bang Utah - nhận định mối đe dọa hủy hoại nước Mỹ nhất, vì vậy là thách thức lớn nhất đối với Tổng thống Trump, là tình trạng suy giảm niềm tin của người dân.

Nếu không đạt tiến bộ nào về các vấn đề cốt lõi tác động trực tiếp vào đời sống người dân Mỹ – tăng trưởng việc làm, cơ hội kinh tế mở rộng và một đất nước được an toàn – thì niềm tin của người dân sẽ sụt giảm nhanh chóng. Điều này gây bất ổn hơn nhiều so với suy thoái kinh tế vì nó sẽ xé rách khối vững chắc của xã hội và làm giảm sự vận hành của nền dân chủ.

Tổng thống Trump có một cơ hội duy nhất để củng cố niềm tin vào tiến trình chính trị của nước Mỹ, vào các thể chế và giới lãnh đạo. Sẽ cần nỗ lực rất nhiều để đạt tiến bộ thực sự cho đất nước, từ đó tăng uy tín và tầm vóc của nước Mỹ vào thời điểm bất chắc toàn cầu hiện nay.

Học cách điều hành nền dân chủ

Tom Daschle, cựu lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện, cũng là người sáng lập tập đoàn Daschle Group, cho rằng 4 năm tới sẽ có thể là bước ngoặt trong đời sống của người dân Mỹ. Tổng thống Trump có thể phải đối mặt với các thách thức lớn hơn bất cứ Tổng thống nào từ thời ông Franklin Roosevelt. Có lẽ thách thức lớn nhất của ông sẽ là học cách điều hành nền dân chủ trong khi phải tôn trọng quy định của luật pháp. Khả năng ông làm việc này sẽ quyết định số phận của các thể chế lãnh đạo, có thể là mãi mãi.

Ngoài ra, ông có thể phải đối mặt với mối đe dọa thực sự của một cuộc khủng hoảng lớn xuất phát từ việc sử dụng vũ khí ở bên trong nước Mỹ hoặc nơi nào đó trên thế giới. Phép thử khả năng lãnh đạo của ông sẽ là cách ông sử dụng các nguồn lực hiện nay để ứng phó trong các bối cảnh bi kịch này.

Còn tiếp

Thảo Linh