- Luật cư trú sửa đổi quy định trẻ em chưa thành niên không còn cha mẹ mới được chuyển hộ khẩu về với người thân.

Chiều nay (21/3), Thường vụ QH thảo luận luật Cư trú sửa đổi.

'Siết' để giảm áp lực dân số nội thành

Dự thảo luật bổ sung thêm một số trường hợp được phép nhập hộ khẩu vào thành phố trực thuộc trung ương, đó là đối tượng trẻ em chưa thành niên không còn cha, mẹ hoặc còn cha, mẹ nhưng cha, mẹ không có khả năng nuôi dưỡng sẽ được chuyển về ở với ông, bà nội, ngoại, anh, chị, em ruột, cô, dì, chú, bác, cậu ruột, người giám hộ.

Băn khoăn về tính khả thi, Chủ nhiệm UB Tư pháp Nguyễn Văn Hiện nêu thực tế, rất nhiều gia đình ở nông thôn  đã gửi con cái về ở với ông bà, người thân thích trên thành phố để được hưởng điều kiện sống và điều kiện học tập tốt hơn. Bây giờ, luật Cư trú lại “siết” điều kiện, chỉ “khoanh” đối tượng trẻ em trong gia đình bố mẹ đã ly hôn hoặc không có khả năng nuôi dưỡng thì liệu có khả thi.

Thứ trưởng Bộ Công an Phạm Quý Ngọ thay mặt ban soạn thảo giải thích, “luật chỉ hạn chế những trường hợp bố mẹ đang còn khỏe mạnh mà lại gửi con cái về ở chung với ông bà ở thành phố để được học ở các trường trong nội thành”.

Bởi theo ông Ngọ, với tốc độ gia tăng dân số như hiện nay, hạ tầng trường học ở nội thành chưa thể đáp ứng nổi nhu cầu của người dân. Nếu không “siết” điều kiện nhập hộ khẩu sẽ tiếp tục gây áp lực dân số cho nội thành.

Không đồng tình với cách giải thích trên, Trưởng ban công tác đại biểu Nguyễn Thị Nương phân tích, nếu chỉ mở cho đối tượng con cháu mà bố mẹ ly hôn mới được về ở với ông bà thì rất dễ dẫn tới “lách luật”. Bởi đơn giản khi gia đình đã có ý định gửi con cháu về thành phố để hưởng điều kiện học hành tốt nhất thì bố mẹ sẽ có nhiều cách khác nhau, không loại trừ “ly hôn giả”. Khi đó, cách quản lý dân cư còn phức tạp hơn.

Thẩm tra dự án luật, Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý cho hay, nhiều thành viên UB đề nghị cân nhắc, nghiên cứu bổ sung thêm trường hợp người chưa thành niên còn cha, mẹ và cha mẹ vẫn có điều kiện nuôi dưỡng nhưng có nguyện vọng về sống với ông, bà nội, ngoại và người thân.

Ngoài nội dung trên, dự thảo luật cũng bổ sung nhiều điểm mới so với luật hiện hành. Đó là, người dân sẽ được nhập hộ khẩu thành phố nếu đạt một trong các điều kiện sau: Có chỗ ở hợp pháp và đã tạm trú liên tục tại thành phố đó từ 2 năm trở lên; Được người có sổ hộ khẩu đồng ý cho nhập vào sổ hộ khẩu của mình nếu là người thành niên độc thân về sống với ông, bà nội, ngoại, anh, chị, em ruột, cô, dì, chú, bác, cậu ruột; ông, bà nội, ngoại về ở với cháu ruột.

Trường hợp chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của cá nhân, tổ chức thì phải bảo đảm điều kiện về diện tích bình quân theo quy định của HĐND thành phố có xác nhận của chính quyền địa phương hoặc công chứng và được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản. Nơi đề nghị đăng ký thường trú phải là nơi đang tạm trú. 

Công dân đăng ký thường trú vào nội thành Hà Nội thì thực hiện theo luật Thủ đô.

Cấm trục lợi từ việc nhập hộ khẩu

Một trong những điểm mới nữa là bổ sung hành vi bị nghiêm cấm.

Đó là, nghiêm cấm hành vi giả mạo điều kiện để được đăng ký thường trú, hoặc cho người khác đăng ký vào chỗ ở của mình nhưng người này thực tế không cư trú tại chỗ ở đó hoặc để trục lợi.

Ông Phan Trung Lý cho hay, nhiều thành viên UB Pháp luật tán thành với việc bổ sung nghiêm cấm hai hành vi như dự thảo vì cho rằng đây là những hành vi phổ biến mà một số người dân hay lợi dụng để đăng ký thường trú. Do đó, việc bổ sung hai hành vi này làm cơ sở pháp lý cho việc xử lý những hành vi trái pháp luật về cư trú. 

Tuy nhiên, có một số ý kiến phàn nàn rằng nội dung quy định về hai hành vi bị nghiêm cấm này còn chưa rõ ràng, nội dung của việc giả mạo điều kiện này để được đăng ký thường trú là gì? Thế nào là cho người khác đăng ký vào chỗ ở của mình để trục lợi?

Còn có nhiều hành vi giả mạo khác như: giả mạo kết hôn, giả mạo họ hàng thân thích, giả mạo giấy tờ tuyển dụng… để đăng ký thường trú.

UB Pháp luật đề nghị rà soát lại quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong dự thảo luật để bảo đảm tính khả thi.

Nói như Phó Chủ tịch QH Tòng Thị Phóng, “làm sao để thủ tục hộ khẩu phải thông thoáng, thuận lợi. Vì luật thì cụ thể nhưng đến lúc triển khai lại phức tạp”.

Dự án luật Cư trú sửa đổi sẽ được QH thảo luận và thông qua vào kỳ họp QH sắp tới, sau đó sẽ có hiệu lực từ ngày 1/10.

Tháng trước, tại phiên thảo luận cũng về luật Cư trú, nội dung được tranh luận nhiều tại Thường vụ QH là người đi tù hoặc xuất cảnh từ 2 năm trở lên bị xóa tên khỏi sổ hộ khẩu. Sau đó, Bộ Công an đã rút quy định này khỏi dự thảo.

Lê Nhung