{keywords}
Bà con dân tộc Yên Sơn thoát nghèo nhờ nuôi ong rừng lấy mật. Ảnh: Lê Anh Dũng

Xã Hùng Lợi (Yên Sơn, Tuyên Quang) có trên 1.600 hộ dân, trong đó 95% là đồng bào dân tộc thiểu số, dân tộc Mông chiếm 50%.

Tại đây, việc nuôi ong lấy mật đã có từ lâu đời nhưng mang tính nhỏ lẻ, phục vụ gia đình, chưa phát triển thành mặt hàng. 8 năm trở lại đây, nghề nuôi ong mật mới thực sự phát triển. Nhờ đó, đời sống của bà con dân tộc huyện Yên Sơn đã có nhiều thay đổi. Nhiều hộ đã thoát nghèo.

Thôn Tấu Lìn là thôn điển hình của xã Hùng Lợi về nuôi ong mật, có khí hậu mát mẻ, diện tích rừng phòng hộ lớn. Đây là nguồn thức ăn dồi dào cho ong.

Trước đây người dân trong thôn chỉ biết trồng lúa, trồng ngô… thì hiện nay, họ đã biết tận dụng lợi thế của địa phương là có diện tích rừng lớn để phát triển thêm nghề nuôi ong.

Thôn hiện có khoảng 25 hộ nuôi ong mật, mỗi năm công việc này mang đến thu nhập từ 40 - 50 triệu đồng/ 1 hộ/ 1 năm.

Cách nuôi ong lấy mật của người Mông ở Tấu Lìn không giống với nơi nào. Mật ong được kết tinh từ hàng trăm loại hoa rừng tự nhiên và sự kỳ công của người nuôi.

Người nuôi ong không phải di chuyển đàn ong đi nơi khác để tìm kiếm nguồn mật hoa, mà ong sẽ tự bay vào rừng để tìm mật hoa rừng.

Nhờ các loại hoa rừng phong phú nên mật ong ở đây rất thơm, ngọt, bảo quản được lâu mà không bị chua, không bị đóng đường. Chất lượng tốt nên mật ong làm ra đến đâu, dễ dàng tiêu thụ hết luôn đến đấy.

Qua đó, giúp những hộ nuôi ong có thêm nguồn thu nhập ổn định, vươn lên thoát nghèo.
Người có thâm niên nuôi ong ở thông Tấu Lìn là ông Dương Minh Tọa.

Ông chia sẻ: "13 tuổi tôi theo bố lên rừng tìm mật và học cách bắt ong về nuôi. Muốn dụ ong về, phải có bí quyết. Người dụ ong chuẩn bị các cái đõ, vào rừng treo đõ lên cây to, cao ráo, thoáng mát, mưa gió, nắng gắt không tới được làm tổ. Đàn ong thấy đõ an toàn sẽ kéo đến ở. Sau đó, ta mang tổ về. Muốn nhiều mật, ta dùng đõ vuông, vì đõ vuông chiều chỗ cho ong ở hơn.

Một công đoạn nữa, khá cầu kỳ là bắt ong chúa. Thợ săn ong chuẩn bị lưới, rọ nuôi, hộp, lên rừng quan sát, tìm cách bắt ong chúa bỏ vào hộp. Về nhà, cho ong chúa vào rọ, ong chúa sẽ dụ ong thợ đến. Để thực hiện các công đoạn này cần có kinh nghiệm và kỹ thuật tốt".

Ông Tọa cho biết thêm, nuôi ong ở Tấu Lìn nói riêng và trên địa bàn xã Hùng Lợi nói chung có ưu điểm chi phí đầu tư ban đầu không nhiều (chỉ khoảng 1,1 triệu đồng một thùng ong, bao gồm cả ong giống và dụng cụ chăm sóc).

Tuy nhiên, người đàn ông này khẳng định, nếu không có kỹ thuật nuôi thì sản lượng mật ong sẽ thấp và ong rất dễ bay đi mất.

Muốn phát triển kinh tế gia đình bằng nghề nuôi ong thì phải chịu khó nghiên cứu thêm các kỹ thuật mới, thường xuyên vệ sinh, kiểm tra thùng ong để loại bỏ các loại côn trùng gây hại cho ong.

Chủ nuôi có biện pháp che chắn, bảo vệ ong, tránh ong bị ướt, rét. Mỗi năm thay tầng 1 lần và thùng nuôi sử dụng tối đa là 2 năm.

Người Mông ở Tấu Lìn chỉ chọn giống ong nội để nuôi. Vì giống ong nội chăm hơn, khỏe hơn, có thể bay 4 - 5 km đường rừng đi lấy mật. Nhờ vậy, mật là kết tinh của nhiều loại hoa rừng, có chất lượng tốt.

Các sản phẩm mật ong của gia đình ông không chỉ bán ở địa phương mà còn có mặt tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh thành khác.

Thu nhập ổn định, cuộc sống gia đình ông bớt khó khăn, xây được căn nhà khang trang và các thiết bị hiện đại phục vụ đời sống cho gia đình như: Xe máy, ti vi, tủ lạnh…

Một trong những hộ thoát nghèo nhờ nuôi ong ở Tấu Lìn là hộ gia đình anh Sầm Văn Sinh. Ban đầu, anh Sinh nuôi 6 đàn ong, phục vụ nhu cầu sử dụng của gia đình, thừa mới mang bán hoặc biếu người thân.

Dần dần, nhiều người trong xã biết tiếng, đến đặt mua. Anh quyết định nuôi ong cải thiện kinh tế. Bên cạnh việc chia đàn, anh mua thêm ong giống để tăng số lượng đàn.

Thời điểm hiện tại, anh sở hữu 50 đàn ong, mỗi đàn cho khoảng 10 lít mật/ 1 năm, gia dao động từ 120 – 150 nghìn đồng/ 1 lít.

Tổng thu nhập bán mật ong của anh trung bình từ 50 – 60 triệu đồng/ 1 năm.  Năm 2017, anh đã vươn lên thoát nghèo.

Theo ông Ma Văn Hùng - CT UBND xã Hùng Lợi: "Hùng Lợi là xã 135 còn nhiều khó khăn của huyện Yên Sơn. Với nhiều ưu điểm nên vài năm trở lại đây nghề nuôi ong đã được nhân rộng và phát triển mạnh ở Hùng Lợi.

Trong đó, thôn Tấu Lìn có 84 hộ dân, 90% là đồng bào Mông. Năm 2017, thôn có 10 hộ thoát nghèo, trong đó có 3 hộ thoát nghèo nhờ nuôi ong lấy mật, giảm số hộ nghèo trong thôn xuống còn 50 hộ.Từ năm 2016, để giúp thêm các hộ dân có điều kiện phát triển kinh tế, UBND xã đã phối hợp với Trung tâm dạy nghề huyện Yên Sơn, tổ chức lớp hướng dẫn kỹ thuật nuôi ong mật cho người dân trên địa bàn xã.

Đồng thời, hỗ trợ cho 92 hộ nghèo mỗi hộ 4 thùng ong giống. Hiện nay, trên địa bàn xã có khoảng 150 - 170 hộ nuôi ong, tập trung chủ yếu ở 5 thôn: Thôn Tấu Lìn, thôn Yểng, thôn Làng Lè, thôn Làng Bum và thôn Làng Chương.

Nghề nuôi ong lấy mật đã giúp nhiều hộ dân trên địa bàn xã vươn lên thoát nghèo. Hiện nay, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn xã còn 46%, giảm 13% so với năm 2016.

Trong thời gian tới, xã tiếp tục phối hợp với Trung tâm dạy nghề huyện mở các lớp hướng dẫn kỹ thuật nuôi ong lấy mật cho người dân. Quy hoạch vùng sản xuất hàng hóa tập trung, hướng tới xây dựng thương hiệu mật ong rừng Hùng Lợi vào năm 2020".

Bài: Trần Thanh Thủy - Nhóm PV
Ảnh: Vũ Tuấn Anh - Nhóm PV