Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un thường có bài phát biểu vào đầu năm mới, được truyền hình trực tiếp tới tất cả người dân Triều Tiên. Nội dung của bài phát biểu năm nay sẽ cung cấp cơ hội cho giới quan sát tìm hiểu liệu ông sẽ xuống thang hay leo thang căng thẳng hiện thời.

{keywords}
Ông Kim Jong Un phát biểu tại cuộc họp ở Bình Nhưỡng ngày 29/12. (Ảnh: AP)

Đến nay, hầu hết các chỉ dấu đều trỏ về hướng căng thẳng hơn. Bình Nhưỡng thể hiện sự bất bình ngày càng lớn với Washington sau khi ông Trump bước ra khỏi hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều hồi tháng 2. Chính quyền Kim Jong Un đã nối lại các vụ phóng tên lửa với tốc độ kỷ lục, và liên tục cảnh báo lệnh dừng thử tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) và bom hạt nhân có thể sẽ hết hiệu lực.

Khi năm 2029 sắp khép lại, ông Kim Jong Un đã triệu tập một cuộc họp kín với các quan chức cấp cao ở Bình Nhưỡng. Tại đó, ông yêu cầu "thực hiện các biện pháp tích cực và tấn công để đảm bảo trọn vẹn chủ quyền và an ninh của đất nước trước yêu cầu của tình hình hiện nay", theo bản tin trên KCNA ngày 30/12. Ngay hôm sau (31/12), KCNA tiết lộ các đại biểu dự kiến sẽ thảo luận một "tài liệu quan trọng" như một mục trong nghị trình tiếp theo của họ.

"KCNA đưa tin về hội nghị của đảng cho thấy, Bình Nhưỡng đang lên kế hoạch về một cách tiếp cận cứng rắn hơn trong năm tiếp theo, nếu Washington không đưa ra được một thỏa thuận vừa ý trước khi năm 2019 kết thúc", Duyeon Kim, một cố vấn cấp cao về chính sách hạt nhân và Đông Bắc Á thuộc Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, nhận định. Tuy nhiên, bà cảnh báo: "Chúng ta vẫn không biết được hình dáng và quy mô của những hành động khiêu khích có thể diễn ra trong năm tới".

Thông điệp mà ông Kim Jong Un có thể đưa ra trong bài phát biểu sáng ngày 1/1/2020 đang là chủ đề thảo luận nóng bỏng. Ông có thể dùng những ngôn từ mạnh mẽ hơn trong khi vẫn để mở cửa cho đàm phán. Hoặc ông tuyên bố đàm phán chấm dứt và tỏ tín hiệu về một vụ thử vũ khí đang chờ sẵn.

Bất cứ một thông điệp nào cũng sẽ đi ngược lại bối cảnh chính trị của một cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, trong đó các đối thủ Dân chủ của ông Trump đang tìm cách tô vẽ ông như một người gây bất ổn cho an ninh toàn cầu. Sau 3 cuộc gặp trực tiếp, ông Trump chỉ khiến Kim Jong Un ngừng thử ICBM và vũ khí hạt nhân, đưa ra cam kết mập mờ "làm việc hướng tới phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên".

Trong khi đó, Kim Jong Un vẫn tiếp tục thúc đẩy chương trình vũ khí, điều mà ông có thể chọn để nhấn mạnh trong bài phát biểu năm mới. Trong tháng 12, một vị tướng cấp cao của Triều Tiên thậm chí tuyên bố một vụ thử vũ khí sẽ tăng thêm năng lực "kiềm chế và ngăn chặn mối đe dọa hạt nhân của Mỹ".

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói với Fox News rằng, Mỹ đang theo dõi sát sao các diễn biến ở Triều Tiên. Chính quyền Trump vẫn tin "có thể tìm ra con đường hướng tới thuyết phục ban lãnh đạo Triều Tiên rằng tiến trình hành động tốt nhất của họ là tạo ra cơ hội tốt hơn cho người dân bằng cách từ bỏ vũ khí hạt nhân", ông Pompeo nói ngày 30/12.

Khi phát biểu chào đón năm mới 2019, Kim Jong Un mặc bộ đồ và đeo cà-vạt thay vì quân phục kiểu nhà binh, khi ông ngồi trên chiếc ghế da sang trọng trong căn phòng ốp gỗ. Bài phát biểu bắt đầu lúc 9h sáng (giờ địa phương) và kéo dài 1 giờ đồng hồ. Những bài phát biểu như vậy chủ yếu nhằm vào khán giả trong nước, trong đó có nhiều đoạn dài về các chương trình phát triển. Giới phân tích sẽ rà soát từng câu để tìm manh mối chứng tỏ tác động về mặt kinh tế của các đòn cấm vận do Mỹ dẫn đầu.

Bất kỳ một con đường mới nào sẽ đều có thể tương đồng với chủ trương khiêu khích và thách thức lâu nay của Triều Tiên. Với một nền kinh tế nhỏ và rất ít nguồn lực, thì các sáng kiến mới khi triển khai sẽ bị hạn chế rất nhiều. Điều quan trọng là mức độ Kim Jong Un dành cho nối lại đàm phán hạt nhân đang bị trì trệ với Mỹ. Nếu đi quá xa, ông có thể lại chọc giận Mỹ, khiến Bắc Kinh xa lánh và trở lại với vòng tròn các cuộc khẩu chiến nguy hiểm như thế giới chứng kiến hồi năm 2017. 

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O'Brien, nói hôm 29/12 rằng chính quyền Trump sẵn sàng phản ứng nếu ông Kim cho phóng thêm tên lửa tầm xa hoặc thử nghiệm vũ khí hạt nhân. "Nếu Kim Jong Un đi theo con đường đó, chúng tôi sẽ vô cùng thất vọng và chúng tôi sẽ thể hiện sự thất vọng đó", cố vấn O'Brien nói trên chương trình "This Week" của đài ABC.

Một lựa chọn có thể của Kim Jong Un là chấm dứt lệnh dừng thử hạt nhân và tên lửa đạn đạo mà ông tự áp dụng. Ông có thể thông báo phục hồi chương trình không gian "dân sự" của Triều Tiên, vốn bị Mỹ coi là khiêu khích bởi nó bao gồm các công nghệ cần thiết cho ICBM. Ông có thể cố gắng thể hiện Triều Tiên là một nước bình thường, và có thể có những bước đi tăng cường vị thế của mình trên trường quốc tế.

Dù là gì, nhà lãnh đạo Triều Tiên được cho là sẽ không muốn trở lại những tháng ngày khi ông Trump dọa "phá hủy hoàn toàn" đất nước này. Ông Kim khó mà tìm được đối tác đàm phán Mỹ nào tốt hơn vị Tổng thống đương nhiệm.

Thanh Hảo