Với động thái trên, ông Donald Trump trở thành Tổng thống Mỹ đầu tiên bị luận tội tới 2 lần, với lần thứ 2 liên quan đến các cáo buộc "kích động nổi loạn" trong cuộc biểu tình trước tòa nhà Quốc hội Mỹ hôm 6/1.

Nhưng do ông Trump đã không còn nắm giữ quyền lực tại Nhà Trắng, điều đáng lưu tâm hiện nay sẽ chỉ là việc liệu cựu Tổng thống có bị cấm tham gia bất kỳ chức vụ liên bang nào trong tương lai hay không.

Theo trang tin Vox, quyết định này đòi hỏi sự đồng thuận của 2/3 thượng viện, đồng nghĩa với sự tham gia của ít nhất 17 Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, có rất ít dấu hiệu cho thấy sự ủng hộ như vậy từ các thành viên đảng Cộng hòa sẽ trở thành hiện thực.

Diễn biến tại Thượng viện

{keywords}
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cầm báo cáo luận tội ông Trump đã được ký kết hôm 13/1. Ảnh: AP

Dù các thượng nghị sĩ chính thức tuyên thệ với tư cách bồi thẩm viên trong hôm 26/1, phiên tòa luận tội ông Trump vẫn chưa thể bắt đầu. Nguyên do là vì các lãnh đạo phe thiểu số và đa số tại thượng viện đều nhất trí rằng, cả bên công tố và bên bào chữa sẽ có ít nhất 2 tuần chuẩn bị để gửi các bản tóm tắt trước xét xử, cũng như phản hồi các bản tóm tắt từ bên còn lại. Trong thời gian này, thượng viện sẽ tiếp tục bỏ phiếu bổ nhiệm các vị trí trong nội các mới.

Phiên tòa luận tội đầu tiên dự kiến sẽ chính thức diễn ra sau 2 tuần, tức vào khoảng ngày 8/2 tới. Do không có hướng dẫn cụ thể nào về trình tự của một phiên tòa kiểu này, nên bước đầu tiên của thượng viện sẽ là thảo luận và thông qua một giải pháp chung về việc mọi thứ sẽ diễn ra như thế nào.

Phiên tòa luận tội trước đây của ông Donald Trump tại thượng viện, do Chánh án John Roberts chủ trì, về cơ bản có 3 giai đoạn chính. Đầu tiên, bên công tố có vài ngày để trình bày vụ việc của mình trong một cuộc tranh luận mở. Tiếp đó, bên bào chữa cũng có vài ngày để trình bày các lập luận của mình. Và cuối cùng, các thượng nghị sĩ sẽ đặt một số câu hỏi để nhóm pháp lý mỗi bên trả lời.

Kết thúc 3 giai đoạn chính, thượng viện có thể lựa chọn kéo dài hoặc kết thúc phiên xét xử bằng việc biểu quyết. Trong phiên tòa luận tội đầu tiên đối với Tổng thống Trump, thượng viện hôm 5/2/2020 đã ra phán quyết chính thức, tuyên bố trắng án cho cả hai cáo buộc đối với ông Trump, với tỷ lệ bỏ phiếu lần lượt là 52-48 và 53-47.

Phiên tòa lần này có thể sẽ diễn ra theo đúng trình tự của phiên tòa luận tội đầu tiên đối với ông Trump, nhưng sẽ có một số khác biệt. Thứ nhất, do ông Trump không còn là tổng thống, Chánh án Roberts sẽ không làm chủ tọa, thay vào đó là Chủ tịch Thượng viện Patrick Leahy. Ngoài ra, tài liệu phục vụ việc xét xử từ các cơ quan liên bang có thể sẽ nhiều hơn, nếu chính quyền Tổng thống Biden đồng ý bàn giao chúng.

Thế khó của đảng Dân chủ

{keywords}
Các nghị sĩ Dân chủ tại Hạ viện Mỹ trình bản luận tội ông Trump lên Thượng viện. Ảnh: AP

Theo Vox, một vấn đề lớn đối với các thành viên đảng Dân chủ tại thượng viện lúc này vẫn là câu hỏi: liệu ông Trump có thể bị kết án hay không? Kể cả khi toàn bộ 50 Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ đồng loạt bỏ phiếu thuận, họ vẫn cần sự tham gia của ít nhất 17 Thượng nghị sĩ Cộng hòa mới có thể kết tội được cựu tổng thống Mỹ.

Vì thế, một khi đã dành nhiều thời gian cho quá trình luận tội, đặc biệt là nếu so với các ưu tiên khác của Tổng thống Biden, đảng Dân chủ cũng cần phải xác định được những gì họ thực sự đạt được sau phiên tòa. Trước mắt, họ phải trả lời được câu hỏi: Việc kết tội được ông Trump có thực sự khả thi hay chỉ là điều không tưởng?

Trong trường hợp ông Trump bị kết án, đây có thể là một tổn thất lớn đối với nền dân chủ Mỹ. Dù đã thất cử và uy tín có phần bị suy giảm, nhưng tầm ảnh hưởng của ông Trump vẫn còn rất lớn đối với các cử tri thuộc đảng Cộng hòa, và cơ hội tái xuất trên chính trường của ông vẫn hoàn toàn rộng mở.

Trong những ngày sau “cơn cuồng phong” ở đồi Capitol, nhiều đồn đoán đã rộ lên về việc lãnh đạo Mitch McConnell và các thành viên khác của đảng Cộng hòa ở Thượng viện đã sẵn sàng cho việc kết tội Tổng thống Trump. Nhưng tất nhiên, bất kỳ ai quen thuộc với cách ứng xử của các Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa trong những năm gần đây đều biết rằng, họ cuối cùng vẫn có xu hướng ngả về cựu Tổng thống Trump. Ngay cả tại Hạ viện, chỉ có 10 trong số 207 thành viên Cộng hòa bỏ phiếu thuận để luận tội ông Trump.

Cho nên, đảng Dân chủ cần nhiều hơn một nhóm thiểu số “phản thùng” để có thể đạt được mục tiêu của mình.

Còn trong trường hợp cựu Tổng thống Mỹ được tuyên trắng án, thì điều này dù có thể không thay đổi một số kỳ vọng của đảng Dân chủ về quá trình luận tội, song nó chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến quyết định của họ về quỹ thời gian dành cho nó.

Trong thời gian gần đây, thượng viện có thói quen là một khi đã tổ chức phiên tòa luận tội tổng thống, thì họ sẽ gạt tất những việc khác sang một bên. Điều này có nghĩa là mọi công đoạn xác nhận và các hoạt động lập pháp khác đều bị tạm hoãn. Dù đảng Dân chủ chỉ mất nửa ngày cho việc luận tội ở Hạ viện, nhưng không rõ quá trình này phải mất bao lâu mới được thượng viện giải quyết, và điều này có gây ảnh hưởng đến các chương trình lập pháp của Tổng thống Joe Biden hay không.

Vì vậy, có thể lý giải được tại sao Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, lãnh đạo phe đa số tại Hạ viện, tỏ ý không muốn dành quá nhiều thời gian cho việc xét xử. Bởi nếu kịch bản cuộc luận tội đầu tiên đối với ông Trump lặp lại, thì nó sẽ khó có thể thay đổi ý chí của bất kỳ thượng nghị sĩ nào.

Việt Anh

Tòa án Tối cao hủy vụ kiện chống ông Trump

Tòa án Tối cao hủy vụ kiện chống ông Trump

Tòa án Tối cao Mỹ đã đặt dấu chấm hết cho các vụ kiện về việc liệu ông Trump có hưởng lợi bất hợp pháp từ nhiệm kỳ Tổng thống hay không.

Hạ viện Mỹ chuyển cáo buộc luận tội ông Trump lên Thượng viện

Hạ viện Mỹ chuyển cáo buộc luận tội ông Trump lên Thượng viện

Reuters đưa tin, 9 nghị sĩ Dân chủ tại Hạ viện với vai trò công tố viên đã trình bản luận tội ông Trump đến Thượng viện vào chiều 25/1 (giờ Mỹ).