Tha tù trước thời hạn có điều kiện là chế định mới, lần đầu được quy định tại Bộ luật Hình sự năm 2015 và Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015. Chế định này là sự tiếp tục kế thừa, phát huy truyền thống nhân đạo của dân tộc, đồng thời khẳng định chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước ta đối với người bị kết án phạt tù đã thực sự cải tạo tiến bộ, thể hiện tính ưu việt của chế độ XHCN.

Chính sách nhân đạo này cũng nhằm khuyến khích người đang chấp hành án phạt tù ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để được hưởng sự khoan hồng của Nhà nước.

{keywords}
Ảnh minh họa

Kế thừa những kinh nghiệm, tính ưu việt, tiến bộ trong thi hành án phạt tù của các nước trên thế giới cũng như phát huy truyền thống khoan dung, nhân ái của dân tộc Việt Nam và chính sách hình sự khoan hồng, hướng thiện của Đảng, Nhà nước ta trong việc đấu tranh phòng, chống tội phạm và xử lý người phạm tội, tiếp tục thể chế hóa đầy đủ, toàn diện các chủ trương, đường lối của Đảng theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020, bảo đảm thực hiện tốt hơn các quyền con người, quyền công dân theo Hiến pháp năm 2013, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII, Quốc hội đã thông qua Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 năm 2015 và Bộ luật Tố tụng hình sự số 101/2015/QH13 , trong đó đã bổ sung những quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện.

Cụ thể: Tại khoản 1 Điều 66 quy định những điều kiện được xét, tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng; khoản 2 Điều 66 quy định những trường hợp không được đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện; Điều 106 quy định việc tha tù trước thời hạn có điều kiện đối với người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù; Điều 368 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định về thủ tục xét tha tù trước thời hạn có điều kiện.

Việc các bộ luật này bổ sung các quy định cụ thể về tha tù trước thời hạn có điều kiện đã thể hiện việc bảo đảm xử lý nghiêm các hành vi xâm hại các quyền con người, quyền cơ bản của công dân, mặt khác cũng đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội.

Để triển khai thực hiện có hiệu quả việc thực hiện các quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện, Bộ Công an đã trình Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1461/QĐ-TTg phê duyệt Đề án triển khai thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện; tham mưu cho Chính phủ ký, ban hành Công điện số 920/CĐ-TTg ngày 19/7/2018 chỉ đạo các Bộ, ngành có liên quan và Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong việc triển khai thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện, trong đó nêu rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành trong việc tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành, văn bản chỉ đạo thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện, chỉ đạo Ủy ban nhân dân các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương có chính sách huy động, khuyến khích các tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội và cá nhân tham gia công tác quản lý, giám sát, giao dục và giúp đỡ người được tha tù trước thời hạn có điều kiện ổn định cuộc sống, chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật.

Trong quá trình triển khai thực hiện, Bộ Công an phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan xây dựng Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT quy định phối hợp thực hiện quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 về tha tù trước thời hạn có điều kiện; phối hợp, đề nghị Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 66, Điều 106 Bộ luật Hình sự về tha tù trước thời hạn có điều kiện; ban hành Thông tư số 12/2018/TT-BCA quy định thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện trong Công an nhân dân.

Thực hiện các quy định của pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, các trại giam, trại tạm giam, Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện đã tổ chức phổ biến quy định của pháp luật về đối tượng, điều kiện xét tha tù trước thời hạn có điều kiện đến các Đội (tổ) phạm nhân, cho phạm nhân tự liên hệ, viết “Đơn xin tha tù trước thời hạn có điều kiện”; các trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an và Cơ quan thi hành án hình sự Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã lập hồ đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện chuyển đến Tòa án các địa phương xem xét, quyết định. 

Tòa án nhân dân cấp tỉnh đã ra quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện cho khoảng 2.500 phạm nhân. Sau khi quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, các trại giam, trại tạm giam, Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện tổ chức cấp Giấy chứng nhận tha tù trước thời hạn có điều kiện và tiến hành tha người được tha tù trước thời hạn có điều kiện theo quy định của pháp luật.

Đến nay Tòa án nhân dân cấp tỉnh đã ra quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện cho khoảng 2.500 phạm nhân. Sau khi quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật, các trại giam, trại tạm giam, Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện tổ chức cấp Giấy chứng nhận tha tù trước thời hạn có điều kiện và tiến hành tha người được tha tù trước thời hạn có điều kiện theo quy định của pháp luật.

Theo quan sát, qua những kết quả bước đầu thực hiện các quy định của pháp luật về tha tù trước thời hạn có điều kiện đã đạt được những mục đích, yêu cầu đề ra; bảo đảm chặt chẽ, thận trọng, đúng đối tượng, điều kiện, đảm bảo công khai, minh bạch, khách quan, dân chủ, đúng pháp luật.

Trên nền tảng những thành tựu đã đạt được, tới đây để công tác tha tù trước thời hạn có điều kiện đạt được kết quả tốt, bảo đảm sự công bằng, công khai, minh bạch tạo điều kiện cho các cơ quan thực hiện công tác này hoàn thành tốt nhiệm vụ cũng như giúp đỡ người được tha tù trước thời hạn có điều kiện nhanh chóng ổn định cuộc sống, tái hòa nhập cộng đồng, Bộ Công an đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc đẩy mạnh công tác tuyên truyền để người dân hiểu rõ chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta đối với người phạm tội đã thực sự ăn năn, hối cải, cải tạo tiến bộ để động viên họ phấn đấu, lao động, học tập, cải tạo sớm được hưởng chính sách khoan hồng của Nhà nước;

Đồng thời bộ Công an cũng đề nghị UBND các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương tiếp tục chỉ đạo thực hiện tốt việc quản lý, giám sát, giáo dục và giúp đỡ người được tha tù trước thời hạn có điều kiện cư trú tại địa phương, có chính sách huy động, khuyến khích các tổ chức kinh tế, xã hội và cá nhân tham gia công tác quản lý, giám sát, giáo dục và giúp đỡ người được tha tù trước thời hạn có điều kiện ổn định cuộc sống, chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật, tránh tái phạm.

Thanh Lan