Nhiều người tin tưởng những lời quảng cáo về thực phẩm chức năng, xem nó như “thần dược”, trong khi những sản phẩm này không phải là thuốc, không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Ảnh: Thành Hoa

Chỉ cần gõ vài từ khóa, công cụ tìm kiếm sẽ tràn ngập thông tin nhiều loại thực phẩm chức năng từ dạng nước, dạng bột, dạng viên… Những thông tin y khoa trên nhãn hiệu nhìn chung chỉ nêu vấn đề về dinh dưỡng, chưa thể chứng thực hiệu quả các loại này. Do đó, theo chuyên gia, người mua cần tìm hiểu kỹ nhu cầu dùng của từng nhóm tuổi và cách dùng sao cho hiệu quả.

Tuỳ thuộc nhu cầu, nhóm tuổi

Bà Võ Ngọc Thanh (61 tuổi, trước đây là tiểu thương) cho biết bà bị rối loạn tiền đình cách đây nhiều năm. “Con gái thấy tôi mãn kinh hay bị mệt nên mua thực phẩm chức năng giúp máu lên não. Tôi uống thường xuyên thì đỡ nhưng ngưng thì lại bị, còn dưỡng da thì dùng viên uống collagen của nước ngoài. Con cháu mua cho, mình uống cho nó vui chứ già rồi đẹp xấu gì nữa”, bà nói.

Ngược lại, bà Ngọc Chi (55 tuổi, TPHCM), một trí thức về hưu đang kinh doanh bất động sản, chia sẻ: “Con tôi bên Mỹ nên tôi có điều kiện dùng thực phẩm chức năng nhiều mà lại rẻ, không chỉ làm đẹp mà còn bổ sung các chất thiếu hụt do tuổi già. Tôi chỉ xài dạng viên uống, bổ sung glucosamine cho bớt đau khớp…”.

Có thể thấy ở độ tuổi như bà Thanh, bà Chi, sự hấp thu của cơ thể đã không còn như xưa, chưa kể các vấn đề về sức khỏe như huyết áp, tim mạch, tiểu đường… Do đó, những người độ tuổi này phải cẩn trọng khi dùng các loại thực phẩm chức năng kể cả vitamin, nếu không sẽ gây áp lực đào thải lên thận hoặc dị ứng thành phần nào đó.

Không như nhóm tuổi 50-60, phụ nữ U40 có thể nói là lượng khách hàng đông đảo nhất của thực phẩm chức năng vì tuổi vừa chớm lão hóa lại có đủ kiến thức và điều kiện tiếp cận nhiều loại mỹ phẩm, dược phẩm và đặc biệt quan tâm đến nhan sắc, giảm cân.

Chị Thúy Nga (36 tuổi, nhân viên văn phòng tại TPHCM) cho biết: “Sau khi sinh con, tôi rất hay quên, áp lực công việc khiến sinh hoạt không điều độ, thường xuyên thức khuya, căng thẳng. Tôi thấy da mình xuất hiện nhiều đốm nâu và khô đi nên đã mua viên uống dưỡng da, viên chiết xuất từ bạch quả để chống nhức đầu, uống collagen từ vài trăm ngàn đến vài triệu đồng một bộ”. Theo chị Nga, tốn tiền mà mua được thanh xuân thì giá nào chị cũng trả.

Ngoài nhan sắc thì vấn đề giảm cân là từ khóa “hot” đối với chị em phụ nữ U40 đã sinh con, đang trong giai đoạn lao động và cần giao tiếp xã hội nhiều. Thực phẩm chức năng có tác dụng giảm cân chủ yếu là dạng bột, dạng viên, được quảng cáo giúp đốt cháy mỡ và người dùng không cần ăn uống quá kiêng khem. Hoặc chúng còn là vitamin và ngũ cốc thay thế bữa ăn chính. Thời gian trước, nhiều chị em còn dùng viên uống ức chế cơn đói, các loại trà thảo mộc, detox… nhưng hiện nay đã thoái trào do được cảnh báo các vấn đề sức khỏe như mất nước, đau dạ dày mãn tính.

Chị Minh (37 tuổi, chủ doanh nghiệp gia đình tại TPHCM) đã dùng nhiều cách giảm cân suốt 8 năm không thành công. Nhưng trong năm nay chị đã giảm được 10kg. Chị chia sẻ: “Có thời kỳ tôi tăng gần 20kg, mất tự tin đến nỗi ai xui gì cũng làm như uống chanh uống giấm. Các loại thuốc ức chế cơn đói, tạo sự no giả làm tôi bị chóng mặt và suy nhược cơ thể phải nằm cả tháng. Các loại detox, viên uống rau xanh, thậm chí các dạng bột của các thương hiệu đình đám cũng chỉ giúp tôi giảm vài cân”. Theo chị, bản thân chỉ thực sự giảm cân nặng khi có quyết tâm cao độ, chế độ ăn uống tập luyện khắt khe và dùng các viên vitamin để cơ thể không thiếu chất.

Có thể thấy, nhóm phụ nữ U40 có sự độc lập trong quan điểm, khi sử dụng thực phẩm bổ sung thường không quan trọng vấn đề tiền bạc. Họ lựa chọn sản phẩm rất kỹ lưỡng nhưng yêu cầu về hiệu quả cao và thường dễ nản lòng khi trải nghiệm không ưng ý. Họ cũng không ngại uống thử nhiều loại để tìm ra loại phù hợp nhất với mình.

Người dùng thực phẩm chức năng còn có những phụ nữ U30. Đây đa số là những phụ nữ trẻ, hiện đại, thích trải nghiệm trào lưu mới, quan trọng nhan sắc và sự hào nhoáng, đặc biệt là các loại “thần dược” có tác dụng nhanh chóng.

Người mua nên tìm các sản phẩm đã được chứng nhận bởi Dược điển Hoa Kỳ (usp.org), tổ chức chứng nhận thực phẩm chức năng độc lập Consumerlab.com, hoặc NSF International (nsf.org).

Hiệu quả: “hên xui!”

Theo các bác sĩ, thực phẩm chức năng phải được dùng loại phù hợp, đúng liều lượng, không nên lạm dụng.

Đối với các loại viên uống bổ sung vitamin, bác sĩ Lý Minh Tùng (Bệnh viện Bình Dân) chia sẻ dưới góc độ là người tiêu dùng: “Đối với tôi, vitamin là dạng bổ sung có thăm khám chỉ định chứ không thể thay thế thức ăn hoặc thần dược trị bá bệnh. Tôi cũng dùng thực phẩm chức năng nhưng là loại phổ biến của các hãng lớn, giá hợp lý và quan trọng là mua ở chỗ uy tín, nhập khẩu đàng hoàng”.

Về các loại thực phẩm chức năng được giới thiệu là giúp cân bằng nội tiết tố, bác sĩ Thúy An (khoa Nội tiết Bệnh viện Chợ Rẫy) cho biết nội tiết tố của phụ nữ suy giảm theo thời gian, là một lộ trình tự nhiên tác động bởi cơ địa là chủ yếu, còn lại là do điều kiện sống, chăm sóc, thức ăn… “Nhưng khi bổ sung nội tiết tố phải có liều lượng theo bác sĩ chỉ định, theo dõi một thời gian dài mới có hiệu quả và không gây tác dụng phụ”, bác sĩ Thuý An nói.

Cũng theo bác sĩ Thuý An, là một phụ nữ 35 tuổi, bản thân chị nhận thấy không gì bằng việc tập luyện thể thao thường xuyên, ăn uống điều độ khoa học, quan trọng nhất là một tinh thần sảng khoái.

Bác sĩ da liễu Hồng Cẩm, đang làm việc tại ở một spa tại TPHCM, cho biết: “Mặc dù tôi công tác tại spa nhưng tôi cũng tư vấn khách hàng rất thật tình những điều đúng chuyên môn. Công nghệ, liệu pháp, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng đều phải tìm hiểu kỹ và dựa trên nguyên lý tự nhiên của cơ thể, không thể có hiệu quả tức thì và giống nhau với tất cả mọi người”.

Theo bác sĩ Cẩm, thực phẩm chức năng cũng như mỹ phẩm không thể là thần dược, chỉ là một cách thức bổ sung không nên quá phụ thuộc. Vì có phụ thuộc cũng không đem lại hiệu quả đáng kể, chưa kể nếu bị dị ứng hoặc các chức năng đào thải của cơ thể không tốt còn gây hậu quả lên sức khỏe.

Bác sĩ nhãn khoa Tường Duy (TPHCM), có nghiên cứu chuyên sâu về da, nói trên quan điểm tiêu dùng: “Tôi làm việc trong môi trường tiếp xúc nhiều hóa chất, thuốc sát khuẩn, lại không thể dùng quá nhiều mỹ phẩm trong khi làm việc vì cường độ công việc cao. Tôi chỉ uống 1-2 loại thực phẩm chức năng, một loại để bổ sung vitamin do ăn uống có khi qua loa, một loại tiếp năng lượng làm việc để không suy nhược”.

Hiện nay bên cạnh các thương hiệu nổi tiếng, bán hàng theo hình thức phân phối nội bộ, hoa hồng theo nhóm nhỏ, thị trường rộ lên những nhãn hiệu trong nước hoặc được quảng cáo sản xuất tại Nhật Bản, Hàn Quốc. Những nhãn hiệu này thường do các diễn viên, “hot girl” đại diện thương hiệu, hoặc đứng ra sản xuất kinh doanh và phân phối. Đó là các loại viên uống trắng da, giảm cân, đẹp da mượt tóc. Chỉ cần mở Internet lên là những cô gái da trắng, xinh xắn quảng cáo đủ loại thực phẩm đẹp da duy trì thanh xuân. Vẻ đẹp rực rỡ và tài ăn nói nhanh nhẩu khiến nhiều chị em bị thu hút. Còn thực tế, người dùng có thực sự có làn da đẹp, giảm cân nhờ các loại viên uống ấy hay nguyên nhân khác và có đúc kết thống kê hiệu quả được hay không lại là chuyện khác. 

Theo Sài Gòn tiếp thị