- Trước khi ngã xuống, các chiến sỹ Việt Nam đã hành động rất anh dũng. Thiếu úy Trần Văn Phương trước khi bị bắn đã hô: "Thà hi sinh chứ không chịu mất đảo, hãy để cho máu của mình tô thắm lá cờ truyền thống của Quân chủng Hải quân".

Gạc Ma 1988: Bài học lịch sử bằng máu

Phân tích chiến lược hay dự báo tương lai, nếu muốn đi đúng hướng, thì lịch sử có thể có nhiều gợi ý, bởi lịch sử là người thầy của tất cả.

Sử gia William and Ariel Durant từng viết chúng ta phải chấp nhận rằng lịch sử có nhiều khoảng tối và vì vậy đôi khi phải chấp nhận nguyên lý tương đối trong lý giải các vấn đề và phỏng đoán về các khả năng. Nhưng nếu ánh sáng soi rọi lịch sử bị khuất lấp bởi một nguyên nhân chủ quan nào đó mà nguyên nhân đó có thể khắc phục được, chúng ta không có ý do để ngại ngần.

Điều gì đã xảy ra ở Gạc Ma? 

{keywords}
 

Một buổi sáng trên biển ngày 14/3/1988. Một ngày không bình thường mặc dù tháng 3 không phải là mùa biển động. 64 chiến sỹ hải quân Việt Nam khởi phát trên những con tàu mà không thể biết rằng đó là chuyến đi cuối cùng của họ.

Theo lời kể của Chuẩn đô đốc Lê Kế Lâm, Tham mưu phó Quân chủng Hải quân giai đoạn đó, quân Việt Nam lên đảo một ngày trước vào ban đêm, hầu như không trang bị vũ khí ngoài 2 khẩu AK-47.

Sáng sớm hôm sau, quân Trung Quốc đã đổ bộ và thảm sát tất cả các chiến sỹ đang làm nhiệm vụ ở Gạc Ma.

Trước khi ngã xuống, các chiến sỹ Việt Nam đã hành động rất anh dũng. Thiếu úy Trần Văn Phương trước khi bị bắn đã hô: "Thà hi sinh chứ không chịu mất đảo, hãy để cho máu của mình tô thắm lá cờ truyền thống của Quân chủng Hải quân".

Tiếp đến quân Trung Quốc sử dụng đạn pháo, rocket, trọng liên bắn chìm 2 tàu vận tải của Việt Nam HQ 604 và HQ 605 khiến nhiều chiến sĩ khác hy sinh. Tàu HQ 505 cũng bị pháo Trung Quốc bắn cháy nhưng kịp mở hết tốc lực ủi trườn lên bãi để giữ vững chủ quyền cho Cô Lin (cách Gạc Ma 3,5 hải lý).

Sau khi chiếm được Gạc Ma, Trung Quốc có ý định dùng vũ lực chiếm tiếp Len Đao nhưng lúc đó Việt Nam đã có hành động mạnh mẽ khiến Trung Quốc chùn bước.

Trái với tuyên truyền của phía bên kia, sự kiện Gạc Ma có ít nhất ba sự thật quan trọng là:

Sự thật 1: Gạc Ma là của Việt Nam và hiện đang bị Trung Quốc chiếm đóng trái phép.

Sự thật 2: Trên Gạc Ma sáng ngày 14/3/1988, các chiến sĩ Việt Nam đã không nổ súng trước, hầu hết là thủy binh tay không; HQ-604, HQ-605 và HQ-505 đều là các tàu vận tải. Việt Nam chỉ nổ súng sau để tự vệ.

Sự thật 3: Nhiều người nhầm lẫn gọi sự kiện Gạc Ma là trận “hải chiến”. Đó không phải là một cuộc hải chiến mà là một cuộc thảm sát và xâm lược có chủ đích của Trung Quốc. Đạn pháo của Trung Quốc còn ngăn tàu chữ thập đỏ để cứu những người bị thương.

Tái dựng bối cảnh

Các tài liệu và trần thuật của người trong cuộc cho thấy Việt Nam không bất ngờ trước ý định của Trung Quốc. Chứng cứ đơn giản là, từ tháng 1 đến tháng 2, Trung Quốc đã có nhiều hành động khiêu khích quân sự và liên tiếp chiếm đóng 4 bãi đá thuộc Trường Sa, gồm Chữ Thập, Châu Viên, Ga Ven và Tư Nghĩa. Cái bất ngờ là mức độ tàn bạo của quân Trung Quốc đối với các chiến sỹ ta.

{keywords}
Tàu HQ 604. Ảnh tư liệu

Năm 1988, quân Liên Xô đang trú tại quân cảng chiến lược Cam Ranh. Nhưng khi Trung Quốc đánh và chiếm đóng trái phép Gạc Ma, lực lượng hải quân Liên Xô tại đây đã không hề có phản ứng. Gặp vô vàn khó khăn ở Afghanistan cũng như trong tình hình nội trị, Liên Xô không còn giữ được uy thế của những năm về trước.

Nhiều nhà nghiên cứu lịch sử của Nga như GS.V.I.Dashichev (khi đó là Chủ tịch Ủy ban cố vấn khoa học của Bộ Ngoại giao LX), GS.TS.Vladimir Kolotov, nhà VN học (Trường ĐH Tổng hợp Quốc gia Saint Petersburg), chuyên gia Grigory Lokshin, thừa nhận lúc đó Liên Xô phải dành ưu tiên cho những lợi ích, quyền lợi riêng, trong mối liên hệ phức tạp với Mỹ, phương Tây và với Trung Quốc.

Tại khu vực, sự chú ý đang dồn về giải pháp cho vấn đề Campuchia. Từ một góc nhìn khác, các nước lớn đang lợi dụng vấn đề này để cải thiện quan hệ với nhau.

Vì nhiều lý do, Mỹ không có phản ứng gì đáng kể trước việc Trung Quốc xâm chiếm lãnh thổ một quốc gia khác bằng vũ lực và điều này cũng có thể giải thích được nếu bánh xe lịch sử tiếp tục quay lại về năm 1974 khi hạm đội 7 làm ngơ trước việc Trung Quốc chiếm nốt Tây Hoàng Sa từ Việt Nam Cộng hòa.

ASEAN vẫn lạnh nhạt với Việt Nam lúc đó. Đáng kể chỉ có Malaxia, Philipin là lên tiếng nhưng theo hướng khẳng định lại chủ quyền đối với các điểm mà hai nước này đang chiếm đóng.

Việt Nam cũng đang ở đỉnh của muôn vàn khó khăn, kinh tế khủng hoảng trầm trọng. Quyết định “Đổi mới” đã được đưa ra nhưng triển khai trên thực tế trong những năm tháng đầu tiên thật không dễ dàng.

Vào thời điểm năm 1988, chủ nghĩa đa phương chưa phát triển như ngày nay, tinh thần khu vực mở và kết nối cộng đồng mới chỉ là những ý tưởng. Tập hợp lực lượng không còn theo khuôn khổ ý thức hệ. Hiện tượng “phá rào” Đông-Tây không còn hiếm. Quan hệ Mỹ-Trung, Mỹ-Xô cải thiện. Ba năm sau, năm 1991, Chiến tranh Lạnh kết thúc. Nhiều nước vừa và nhỏ trước đó bị kẹt trong tập hợp lực lượng hai khối trở về với nguyên lý “tự lực cánh sinh”, theo đuổi chính sách “độc lập, tự chủ”, “cân bằng” hoặc “phòng bị nước đôi”.

Một bối cảnh cho thấy sự chi phối của tính toán lợi ích quốc gia vị kỷ.

Có thể thấy Trung Quốc đã tính toán thời điểm thích hợp để hành động. Đây cũng không phải là lần đầu tiên Trung Quốc sử dụng tính toán thời điểm như vậy.

Năm 1956 lợi dụng khoảng trống bố phòng lúc Pháp-Việt đang bàn giao theo hiệp định Geneve 1954, Trung Quốc đã chiếm Đông Hoàng Sa.

Năm 1974, Trung Quốc chiếm Tây Hoàng Sa, tận dụng nhu cầu cải thiện quan hệ với Trung Quốc của Chính quyền Mỹ Nixon.

Thời điểm là yếu tố quyết định cho chiến thuật “Tiên hạ thủ vi cường”.

Mời quý vị cùng xem lễ thả hoa đăng tôn vinh các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh xương máu bảo vệ Gạc Ma tại bãi biển Thiên Cầm tối 12/3/2018:

Mời xem tiếp kỳ 2: Từ bài học xương máu Gạc Ma nhìn về phía trước

Thạch Hà

Video: Nhóm phóng viên thường trú của VietnamNet tại miền Trung

Gạc Ma 1988: Những cuộc chia tay, những ngày giam cầm

Gạc Ma 1988: Những cuộc chia tay, những ngày giam cầm

Trong sự kiện Gạc Ma 1988, còn biết bao câu chuyện về những hi sinh, mất mát của những người lính mà chúng ta không được phép lãng quên.

“Chúng ta không quên xương máu những người ngã xuống bảo vệ Gạc Ma”

“Chúng ta không quên xương máu những người ngã xuống bảo vệ Gạc Ma”

“Ngày 14/3/1988. Hải quân TQ đã thảm sát các chiến sĩ công binh Việt Nam. Chúng ta không quên công lao, xương máu của những người đã ngã xuống”.

Gạc Ma 1988

Gạc Ma 1988

Gần 30 năm sau cuộc tấn công của Trung Quốc vào Gạc Ma, đất nước vẫn chưa bao giờ nguôi yên trước những con sóng dữ luôn rập rình đe doạ chủ quyền biển đảo.

Gạc Ma, lợi ích quốc gia và sự thật lịch sử

Gạc Ma, lợi ích quốc gia và sự thật lịch sử

Một dân tộc có khí phách, không chỉ can trường trong chiến tranh mà còn dám nhìn thẳng vào sự thật, tôn trọng sự thật lịch sử. Đó cũng chính là cách tạo nên nội lực quốc gia

Gạc Ma 1988:  Trang sử bi tráng không được phép lãng quên

Gạc Ma 1988: Trang sử bi tráng không được phép lãng quên

Lãng quên sự kiện Gạc Ma 1988 là có tội với lịch sử, làm tủi vong linh những người đã ngã xuống.

Dã tâm của TQ và bài học xương máu Gạc Ma

Dã tâm của TQ và bài học xương máu Gạc Ma

Sáng 14/3/1988, trung úy Trần Văn Phương cùng các chiến sĩ đứng thành vòng tròn quanh lá cờ Tổ quốc giữa đảo Gạc Ma (Trường Sa). Tàu Trung Quốc tiến gần, những tên lính cầm AK ào lên đảo, nã đạn.

Ý đồ sâu xa của TQ sau 25 năm chiếm Gạc Ma

Ý đồ sâu xa của TQ sau 25 năm chiếm Gạc Ma

Các bước của TQ, từ Hải Nam, tới Hoàng Sa và Trường Sa, từ phối hợp quân sự-dân sự đều cho thấy họ đang tìm mọi cách tham vọng độc chiếm biển Đông.

Con đường dẫn đến sự kiện đảo Gạc Ma

Con đường dẫn đến sự kiện đảo Gạc Ma

 So với trận hải chiến Hoàng Sa, thì trận cưỡng đoạt Trường Sa năm 1988 được chuẩn bị và toan tính kỹ hơn, Trung Quốc chọn đúng thời điểm tình hình Việt Nam đang gặp khó khăn.

Xây dựng đảo Gạc Ma: TQ đang mưu tính gì?

Xây dựng đảo Gạc Ma: TQ đang mưu tính gì?

 Nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc Phòng – Thượng tướng Nguyễn Văn Rinh khẳng định, hoạt động xây dựng đảo của Trung Quốc tại quần đảo Trường Sa, xâm phạm chủ quyền của Việt Nam, là nhằm mục tiêu quân sự.