Kinh nghiệm Singapore cho thấy, chương trình nhà ở giúp công cuộc phát triển thuận lợi ở ba điểm then chốt. Người dân thấy được chăm lo, trân trọng, sẽ hết lòng gắn bó, còn không thì…..; Người lao động với cuộc sống tiện nghi có năng suất lao động cao hơn và có ý thức cao hơn.

LTS- Tuần Việt Nam tiếp tục cuộc trò chuyện với PGSTS Vũ Minh Khương quanh gợi ý xây dựng thành phố Hồ Chí Minh theo hướng thành phố thông minh (TPTM).

Mời xem lại bài: Nhiều người giàu cực nhanh sau khi vào Sài Gòn sinh sống

Có một nguyên tắc đã được cuộc sống đúc kết, thành phố thông minh luôn đồng hành với thành phố văn minh… Cái sự văn minh này phải được hình thành từ các hành vi của mỗi công dân, mỗi nhà lãnh đạo. Tôi thực sự rất băn khoăn khi mà người ta sẵn sàng rủa xả nhau trên mạng, sẵn sàng táng đập nhau trong đời thường chỉ vì vài lý do lãng xẹt… sẽ ngăn trở rất nhiều con đường tới văn minh. Không rõ khi bàn về một thành phố văn minh như trong phần trước, liệu ông đã tính đến thực tế này chưa?

Nỗ lực xây dựng TPTM phải tiến hành đồng thời hai cải biến lớn: nâng cấp hạ tầng xã hội và cải biến công nghệ. Một chiến lược tốt cần phát triển và khai thác mạnh mẽ sự tương tác tích cực giữa hai quá trình cải biến này.

{keywords}

Trong số các thành phố ở Việt Nam đang hướng đến mô hình thành phố thông minh được khảo sát mới đây, Đà Nẵng là địa phương dẫn đầu trong việc áp dụng mô hình này. Ảnh minh họa: tbktsg


TP hãy khuyến khích những người và cộng đồng làm các trang web và video trên Youtube khích lệ sự tử tế, lòng tin, và lòng tự trọng. Chẳng hạn, tôi thấy trang mạng “Phong trào Tử tế Singapore” (“Singapore Kindness Movement”) của Singapore và video “Lòng tốt của người ông” (“Kindness of Grandfather”) ý nghĩa và tác động sâu sắc. Trong nỗ lực này, xã hội dân sự lành mạnh có vai trò rất lớn.

Ngược lại, nếu chúng ta coi nhẹ tương tác giữa hai trào lưu nói trên, tiến bộ công nghệ có thể còn làm cho sự thâm hụt về nền móng xã hội nghiêm trọng hơn. Bôi nhọ danh dự người khác, lừa dối, thiếu tự trọng là những điều không hiếm thấy trên các mạng xã hội.

Để có thể kiến tạo TPHCM trở thành thành phố Thông Minh làm bàn đạp tiến tới ngôi vị số 1, ông có gợi ý nào về thứ tự hành động. Ông quá biết mà, chúng ta không thể lại phát triển theo kiểu dàn hàng ngang như trước được đâu?

Thứ nhất, phải chọn một quận làm thí điểm với cơ chế đặc khu phát triển. Đặc khu này không cần ưu đãi tài chính nhưng cần cơ chế đặc biệt về con người và chính sách để có thể vượt lên ngang hàng với Singapore về năng lực quản lý và trách nhiệm với người dân.

Thứ hai, TP cần thành lập ngay một hội đồng nghiên cứu soạn thảo chiến lược toàn diện cho phát triển kinh tế của TP với ưu tiên đặc biệt trong nắm bắt cơ hội cách mạng CNTT và nỗ lực xây dựng TPTM.

Trong nỗ lực này TP cần đặc biệt coi trọng ý kiến tham vấn và sự hợp tác lâu dài của khu vực doanh nghiệp tư nhân, các học giả, và chuyên gia. Kinh nghiệm của Singapore cho thấy, sự hợp tác sâu rộng trong hoạch chiến lược mang lại những kết quả mà các cơ quan chính phủ khó có thể tự mình có thể làm được.

Bên cạnh đó, việc nắm bắt và áp dụng mạnh mẽ tiến bộ về CNTT có thể tạo ra những đột phá trong hợp tác và phát triển. Chẳng hạn, sân bay Changi của Singapore, nhờ đầu tư mạnh về CNTT, hiện xử lý 350.000 chuyến bay một ngày và dự kiến có thể xử lý tới 700.000 chuyến bay vào năm 2030. Điều này cho thấy, sân bay Tân Sơn Nhất nếu được đầu tư tốt về CNTT có thể điều hành số chuyến bay lớn hơn nhiều so với mức 150-160.000 hiện nay.

TP cũng nên đặc biệt lưu ý cơ hội xây dựng các trung tâm dữ liệu cho châu Á và thế giới vì TP đặc biệt có lợi thế nhờ ít chịu thiên tai và nguy cơ khủng bố.

Trong nỗ lực hoạch định và triển khai thực hiện chiến lược, TP cần đặc biệt coi trọng gắn kết với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài. Chúng ta có hàng trăm nghìn chuyên gia giỏi trong mọi lĩnh vực. TP cũng nên khuyến khích tổ chức thường xuyên và sâu rộng các tọa đàm, trao đổi giữa chính quyền thành phố với trí thức ở trong và ngoài nước.

Thứ ba, xúc tiến thực chương trình nhà ở theo kinh nghiệm Singapore. Chất lượng của cuộc sống và công việc của người lao động là một trong những thước căn bản nhất về thành công trong xây dựng một TPTM.

Kinh nghiệm Singapore cho thấy, chương trình nhà ở giúp công cuộc phát triển thuận lợi ở ba điểm then chốt. Người dân thấy được chăm lo, trân trọng, sẽ hết lòng gắn bó, còn không thì…..; Người lao động với cuộc sống tiện nghi có năng suất lao động cao hơn và có ý thức cao hơn. Họ sẽ làm việc cật lực để trả dần khoản nợ do mua nhà trong suốt tuổi lao động của mình; Và hi người dân sống trong chung cư, TP tiết kiệm được quĩ đất rất lớn để có thể giành ra cho các công trình phúc lợi như bể bơi, công viên. Cũng chính nhờ vậy, Singapore, dù diện tích chỉ bằng khoảng 1/3 TPHCM nhưng vẫn còn quĩ đất dự trữ rất lớn để sử dụng trong nhiều thập kỷ tới.

Về lý thuyết thì đúng như vậy. Tuy nhiên những sáng kiến hành động cụ thể nên được hình dung như thế nào?

Thứ nhất, xây dựng TPTM nên khởi đầu bằng đổi mới tư duy trong chính sách. TP nên rà soát lại toàn bộ hệ thống chính sách và xếp thành ba loại: thay đổi theo chuẩn mực hay nhất của quốc tế (trong đó có loại bỏ hẳn hoặc giảm thiểu căn bản); giữ nguyên do có tính đặc thù; kết hợp tính đặc thù với chuẩn mực quốc tế.

Chẳng hạn, Singapore khi thực hiện cải cách này thấy rằng việc gia hạn giấy phép lái xe không tạo nên giá trị gì cho xã hội ngoài thủ tục hình thức và thu phí nên đã cơ bản bỏ đòi hỏi này. Giấy phép lái xe có hạn đến năm 65 tuổi cho mọi công dân và chỉ phải gia hạn 3 năm một lần cho công dân trên 65 tuổi sau khi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Khi đó, chỉ người lái xe vi phạm luật giao thông mới phải bận tâm vì lỗi vi phạm của họ bị lưu giữ trên hồ sơ điện tử và được nằm ở tình trạng cảnh báo.

Thứ hai, trong hỗ trợ khởi nghiệp, TP nên đặc biệt chú ý hỗ trợ có trọng tâm hơn với ưu tiên vào các nhóm khởi nghiệp có ý tưởng hay và kế hoạch kinh doanh thực tế trong việc giúp người dân lao động có năng suất và hiệu quả cao hơn.

Chẳng hạn, hai khởi nghiệp Ahamove (chuyển đồ) và MimosaTEK (nông nghiệp thông minh) của TPHCM đã gây những ấn tượng đặc biệt trong buổi trình bày gần đây ở Singapore mà tôi cùng tham gia với Google tổ chức. Ahamove giúp hàng nghìn lái xe có việc làm ổn định hơn; trong khi MimosaTEK giúp nông dân nâng cao hiệu suất và chất lượng lao động của mình.

Thứ ba, Thành ủy và UBND TP nên cho khảo sát định kỳ (6 tháng 1 lần) về sức khỏe nền kinh tế TP, mức độ hài lòng của người dân, và sức khỏe tổ chức của các đơn vị trực thuộc.

Về sức khỏe của nền kinh tế, các doanh nghiệp cho biết kết quả hoạt động của họ trong 6 tháng qua và dự cảm của họ về tình hình kinh doanh trong 6 tháng tới. Cách khảo sát đơn giản (qua internet) với câu hỏi đơn thuần về xu thế “tăng”, “giảm”, hay “cơ bản giữ nguyên” mà doanh nghiệp chỉ mất dưới 30 phút để trả lời. Các nội dung khảo sát bao gồm doanh số, việc làm, giá bán, đầu tư chiều sâu, đánh giá hiệu quả chính sách.

Về mức độ hài lòng của người dân, khảo sát giúp hiểu thêm cảm nhận của người dân về chất lượng dịch vụ của các ban ngành liên quan của TP và quận huyện cũng như cảm nhận và điều kiện việc làm và cuộc sống, đặc biệt là giao thông, y tế, giáo dục, môi trường, và an ninh. TP nên đi đầu trong khảo sát độ hài lòng của phụ huynh đối với các trường, thay vì đi vào những ràng buộc khó thực thi như cấm dạy thêm.

Về sức khỏe tổ chức của các đơn vị trực thuộc, khảo sát cho biết hiện trạng và động thái sức khỏe của mỗi tổ chức trên ba phương diện: đồng tâm nhất trí; hiệu quả công việc, và học hỏi đổi mới.

Chẳng hạn khảo sát cho thấy Quận X tốt ở phương diện đồng tâm nhất trí, nhưng trung bình về hiệu quả công việc và yếu về học hỏi đổi thay; trong khi Sở Y yếu về đồng tâm nhất trí (thể hiện ở chỉ số đánh giá về tham nhũng, bè phái, minh bạch trong đề bạt), khá về hiệu quả công việc, và trung bình về học hỏi đổi thay. Trên cơ sở đó, TP có đánh giá định lượng thấu đáo, đặc biệt khi kết hợp với kết quả khảo sát cảm nhận hài lòng của người dân. Cơ chế này sẽ giúp người có năng lực và phẩm chất hiến dâng có cơ hội thể hiện và phát triển trong hệ thống.

Thứ tư là việc đặt tên đường phố nên có một ý thức chiến lược hơn trong gia cường nền móng phát triển của xã hội.

Tôi đã có dịp tâm tình với một vị cựu lãnh đạo có nhiều công lao với đất nước và thành thực chia sẻ rằng: Bác khi mất đi chắc sẽ được đặt tên một đường phố ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh; nhưng thay vì tên mình cháu nghĩ Bác có thể đề nghị đặt tên bằng một phẩm chất mà Bác đã từng rèn luyện và muốn gửi lại cho muôn đời sau. Tên “Hiến dâng” dường như làm cụ rung cảm. Từ câu chuyện này, tôi rất mong TPHCM sẽ chủ động trong nỗ lực này và một ngày không xa, chúng ta sẽ thấy những tên phố làm người dân cảm kích như, Hiến dâng, Trung thực, Quả cảm, Chân chính, Nghĩa tình, Tín nghĩa, Thủy chung. Đổi thay này cũng làm người dân trân trọng hơn tấm lòng vì nước của các vị tiển bối.

Thứ năm là xây dựng công viên cảm hứng-học tập. Thay vì dự án xây dựng vườn thú Safari gần 500 ha ở Củ Chi, TP nên xây một công viên cảm hứng-học tập, trong đó có bảo tàng các doanh nghiệp tư nhân thành công trên toàn thế giới với những lời khuyên giải sâu sắc của họ về sự nghiệp và cuộc sống.

Nếu biết cách, dự án sây dựng công viên này sẽ rất được sự ủng hộ của các doanh nghiệp này và quĩ liên quan đến họ. Công viên này sẽ là nơi trải nghiệm vô giá cho thế hệ trẻ trong khát vọng vươn lên và là điểm hút đặc sắc cho du lịch TP và Việt Nam.

Cám ơn ông đã dành thời gian cho Tuần Việt Nam

Đông Hải thực hiện