Căn cứ nào mặc định tất cả được tín nhiệm?

Chỉ có 10 phát biểu tại phiên họp QH chiều 20/11 về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung nghị quyết 35. Các ý kiến muốn xem xét lại quy định 3 mức phiếu: tín nhiệm cao, tín nhiệm, tín nhiệm thấp.

Mặc định trước kết quả

Phó chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga phân tích, xuất phát từ bản chất lấy phiếu là “thăm dò mức độ tín nhiệm" nên phải nhằm trả lời câu hỏi: chức danh cụ thể đó có được QH tín nhiệm không? Nếu được tín nhiệm thì ở mức độ nào?

ĐB Lê Thị Nga

ĐB tỉnh Thái Nguyên chỉ rõ: Việc không quy định mức “không tín nhiệm” vô hình trung hạn chế quyền của đại biểu trong trường hợp không tín nhiệm một chức danh nào đó và qua đó đã hạn chế luôn cả quyền này của cử tri vì lá phiếu đánh giá của đại biểu QH là thực hiện sự ủy nhiệm của cử tri. Đại biểu không có cách nào để thể hiện chính kiến của mình, nếu ghi thêm chữ “không tín nhiệm” thì phiếu thành không hợp lệ.

Theo bà Lê Thị Nga, căn cứ cơ bản nhất của đánh giá tín nhiệm theo điều 5 là "kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn". Việc không quy định mức "không tín nhiệm" là chưa đồng bộ với điều 29 luật Cán bộ, công chức, trong đó có mức đánh giá cán bộ "không hoàn thành nhiệm vụ".

"Xem xét toàn bộ quy trình lấy phiếu, chúng tôi thấy đã có những giới hạn khá thận trọng, ít có khả năng xảy ra hệ quả xấu với người được lấy phiếu (như các quy định trên 2/3 số phiếu thấp hoặc 2 năm liên tiếp quá nửa số phiếu thấp và qua nhiều thủ tục xem xét của cơ quan có thẩm quyền...).

Những quy định này đã giúp cho việc lấy phiếu đáp ứng yêu cầu thực sự là một hình thức QH giám sát, nhắc nhở, cảnh báo để làm tốt hơn. Chúng tôi đề nghị sửa theo hướng giữ nguyên các giới hạn thận trọng như hiện hành và quy định 2 mức là: "tín nhiệm" và "không tín nhiệm". Trong ô tín nhiệm chia nhỏ thành 2 mức: "tín nhiệm" và "tín nhiệm cao" - bà nêu.

ĐB Bùi Thị An (Hà Nội) hỏi giả sử trường hợp một chức danh chỉ có 50% tín nhiệm cao, 50% tín nhiệm thấp và không có phiếu tín nhiệm, một chức danh khác có 1/3 tín nhiệm cao, 1/3 tín nhiệm và 1/3 tín nhiệm thấp thì không biết ai hơn ai? Trong khi đó, ĐB Chu Sơn Hà cho rằng, mức tín nhiệm cao chỉ có thể căn cứ số phiếu nhiều hay ít chứ không phải chia 3 mức như hiện hành.

Trái lại, ĐB Danh Út (Kiên Giang) tán thành 3 mức phiếu như dự thảo. "3 mức đồng nghĩa có nhiều lựa chọn, đánh giá đầy đủ, khách quan hơn. 2 lần lấy phiếu cho thấy những tác động tốt, không ít người được lấy phiếu lo lắng, xem lại mình, vươn lên khá nhiều".

Được xin từ chức

Dự thảo nghị quyết 35 sửa đổi quy định người được lấy phiếu tín nhiệm có quá nửa tổng số ĐBQH, ĐB HĐND đánh giá “tín nhiệm thấp” có thể xin từ chức. ĐB Võ Thị Dung (TPHCM) đặt câu hỏi nếu người bị tín nhiệm thấp trong trường hợp này không từ chức thì có nên cân nhắc đưa ra lấy ý kiến QH bỏ phiếu tín nhiệm, chứ không chờ đợi xem có từ chức không?

ĐB Võ Thị Dung

Ở góc nhìn khác, ĐB Phan Văn Tường (Thái Nguyên) nói, hình thức gọi là bỏ phiếu hay lấy phiếu, 2 mức hay 3 mức không quan trọng bằng thời hạn, thời điểm với thái độ ứng xử trước kết quả đó của mỗi cá nhân được lấy phiếu và cơ quan tổ chức có thẩm quyền.

Người có tín nhiệm lần thứ nhất thấp, lần 2 cao hơn, kết quả lấy phiếu là cơ hội để chỉnh đốn mình.Người lấy phiếu lần đầu cao, lần thứ hai thấp một chút cũng là bình thường, nếu khoảng cách quá xa thì cả cá nhân và tổ chức đều khách quan nhìn nhận, dấu hiệu bằng lòng hay quá sức.

ĐB Phan Văn Tường

Và nếu sau 2 lần lấy phiếu không tự chứng minh lĩnh vực của mình chuyển biến, thậm chí có mặt có xu hướng xấu đi, thì đây cũng là gợi ý mở cho những cá nhân với lòng tự trọng tự quyết định và cơ sở để cơ quan tổ chức xem xét cho nhiệm kỳ tiếp theo.

Tạo cơ hội sửa chữa

Các ý kiến cũng nhằm vào thời hạn và thời điểm lấy phiếu khi dự thảo quy định mỗi nhiệm kì lấy phiếu 1 lần vào kì họp cuối năm thứ 3.

Phó chủ nhiệm UB Tư pháp Lê Thị Nga cho rằng, qua 2 lần lấy phiếu tín nhiệm (lần đầu sau 22 tháng kể từ khi bầu, phê chuẩn các chức danh và lần 2 sau lần lấy phiếu trước 17 tháng) cho thấy đủ điều kiện cho cử tri, đại biểu đánh giá kết quả hoạt động của các chức danh. Dự thảo quy định lấy phiếu vào kì họp cuối của năm thứ 3 là chưa hợp lý vì quá muộn, làm giảm hiệu quả của giám sát.

Các nghiên cứu về khoa học quản lý trên thế giới đã kết luận rằng khi đặt một người vào vị trí lãnh đạo, quản lý một đơn vị, thì trong vòng nhiều nhất là 6 tháng đã có thể đánh giá người đó có khả năng làm xoay chuyển thực trạng của đơn vị đó hay không.

Theo bà Nga, ở Việt Nam, đối với những lĩnh vực rộng lớn và phức tạp, để chính sách đi vào cuộc sống cần có thời gian nhất định, tuy nhiên, QH và cử tri khó chấp nhận việc sau khoảng 1 năm rưỡi (tức gần 1/3 nhiệm kỳ) mà người đứng đầu chỉ mới làm quen với công việc; việc chỉ đạo, điều hành, nhất là đối với những vấn đề nóng, bức xúc trong đời sống dân sinh chưa có kết quả trên thực tế. Và cử tri cũng không thể chấp nhận rằng: với chừng ấy thời gian mà đại biểu chưa đủ khả năng làm tốt công tác giám sát, đánh giá.

"Việc chỉ lấy phiếu một lần duy nhất trong nhiệm kỳ là chưa hợp lý bởi không đảm bảo mục đích lớn nhất của lấy phiếu là nâng cao hiệu quả giám sát. Trong điều kiện tổ chức bộ máy hiện nay thì giám sát bằng hình thức lấy phiếu tín nhiệm của QH, công bố công khai trước toàn dân đang được cử tri đánh giá có hiệu quả nhất, có tác động tích cực đến hiệu quả quản lý điều hành và đến đời sống nhân dân", bà Lê Thị Nga bày tỏ.

Lấy phiếu một lần duy nhất không đảm bảo đúng mục đích tại điều 3 là "giúp người được lấy phiếu thấy được mức độ tín nhiệm của mình để phấn đấu, rèn luyện, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động".

Bà cũng lập luận nếu chỉ lấy một lần duy nhất rồi dừng lại thì họ mãi mãi bị mang tiếng là phiếu tín nhiệm thấp.

"QH đánh giá tín nhiệm thực chất là đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ đã tốt hay còn hạn chế để người đứng đầu phấn đấu, rèn luyện, sửa chữa. Nhưng rèn luyện, sửa chữa rồi mà lại không cho cơ hội để được ghi nhận thì vừa không đạt mục đích của lấy phiếu như điều 3". Theo ĐB Lê Thị Nga, phân tích kết quả phiếu tín nhiệm của Thủ tướng, Bộ trưởng GTVT và nhất là của Thống đốc NHNN sau 2 lần lấy phiếu đã minh chứng rất thuyết phục cho việc cần thiết phải có 2 lần lấy phiếu trong một khóa.

"Chúng tôi đề nghị cần quy định lấy phiếu 2 lần vào kỳ họp thứ 5 tức kì họp đầu của năm thứ 3 và lần 2 vào kỳ họp thứ 8 tức kì họp cuối của năm thứ 4. Như thế khắc phục được những bất hợp lý nêu trên, vừa khắc phục được vướng mắc được nêu trong báo cáo giải trình, là không lệch quá xa với thời gian đánh giá trong Đảng" - Phó chủ nhiệm UB Tư pháp phát biểu.

Linh Thư - Ảnh: Minh Thăng