Trong khi quan hệ Nga - Thổ Nhĩ Kỳ căng thẳng cao độ vì vụ bắn máy bay Su-24, thế giới tập trung sự chú ý không chỉ vào hai nước này mà cả một nhóm xưa nay ít được biết đến: Những người Turkmen ở Syria.

Ngày 24/11, Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ chiến đấu cơ Nga ở biên giới Syria, làm dấy lên lo ngại rằng cuộc xung đột trong khu vực có thể leo thang.

Các quan chức ở Ankara liên tục cáo buộc Nga vi phạm không phận Thổ Nhĩ Kỳ và nhắm tới dân thường ở miền bắc Syria. Theo đó, nhiều nạn nhân là các thành viên của cộng đồng thiểu số Turkmen. Trước khi xảy ra vụ bắn máy bay, phía Thổ đã đề nghị Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc giải quyết vấn đề này.

{keywords}
Quân nổi dậy Turkmen Syria. (Ảnh: Reuters)

Vậy người Turkmen là ai và họ có vai trò gì trong cuộc chiến đang tiếp diễn tại khu vực? Tại sao họ lại quan trọng với Ankara và nguy hiểm đối với chính quyền Syria?

Báo Deutsche Welle của Đức đã đặt ra các câu hỏi trên và phỏng vấn các chuyên gia để tìm câu trả lời.

Turkmen là một cộng đồng sinh sống chủ yếu ở các dãy núi thuộc tỉnh Latakia, miền bắc Syria. Họ có mối quan hệ thân thiết với nước láng giềng phía bắc.

"Có một sự gắn bó chặt chẽ cả về ngôn ngữ và dân tộc", Paul T. Levin, Giám đốc Viện Nghiên cứu Thổ Nhĩ Kỳ thuộc Đại học Stockholm nhận xét. Ông cho biết, người Turkmen nói một thứ tiếng có liên quan đến tiếng Thổ và có cùng tính cách sắc tộc.

Hiện không có thống kê chính thức nào về dân số Turkmen nhưng một số nhà quan sát ước tính có khoảng 200.000 người dân tộc này ở Syria trước khi bắt đầu cuộc nội chiến.

Fawaz Gerges, một chuyên gia về Trung Đông và là Giáo sư trường Kinh tế London (LSE), nói với DW rằng cộng đồng nhỏ này trông chờ Ankara "bảo trợ" và "bảo vệ" cũng là lẽ tự nhiên, vì những di sản gắn bó giữa họ.

Đồng minh chiến lược của Ankara

{keywords}
Các chiến binh Turkmen Syria bên pháo phòng không. (Ảnh: Reuters)

Đối với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan, người Turkmen là đồng minh tự nhiên, không chỉ bởi di sản về dân tộc mà còn bởi vì họ có chung kẻ thù: Tổng thống Syria Bashar al-Assad.

Theo ông Gerges, các nhóm nổi dậy Turkmen đã cầm vũ khí đứng lên chống chính quyền Assad ngay từ đầu cuộc xung đột ở Syria dù họ không phải nếm trải những gì người Kurd phải chịu đựng.

Ankara tích cực hỗ trợ các nhóm người Turkmen - còn được biết đến là Các Lữ đoàn Turkmen Syria - trong cuộc chiến chống lại chính quyền Assad, thậm chí cho phép họ tiến sang và lập căn cứ trên đất Thổ, theo ông Paul T. Levin.

Vì lý do đó, người Turkmen cũng đương nhiên là kẻ thù của Nga vì Moscow ủng hộ Assad và đã bắt đầu chiến dịch không kích từ cuối tháng 9 để yểm trợ cho Damascus.

Ông Levin nhận định thêm, người Turkmen - cũng như nhiều nhóm vũ trang khác mà Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ - được chính phủ Erdogan cần đến để duy trì an ninh dọc biên giới. Sự kiểm soát của họ đối với lãnh địa ở Syria, đặc biệt là các dải đất dọc biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ, có tầm quan trọng chiến lược đối với Ankara.

Thanh Hảo